Hoi, mijn naam is Cedric en ik coach mensen van Leuven tot Tienen – in Boutersem. Ik specialiseer mij in loopbaancoaching, stress, burnout en ADHD. Doorheen mijn onderzoek en coaching kom ik van alles tegen. En als het nuttig is, dan deel ik dat graag met jou.
Robert Plutchik
Beginnen bij het begin, wat is het werk van Robert Plutchik? Wel, de Amerikaanse psycholoog uit de 20ste eeuw deed onder andere onderzoek naar emoties. Hij gaf daarbij vorm aan zijn zogenaamde “wiel van emoties”. Hij onderscheidde acht basisemoties, onderverdeeld in vier tegengestelde koppels: vreugde en verdriet, woede en angst, verrassing en anticipatie, vertrouwen en afkeer.
Voor dit artikel houden we even geen rekening met de diepere complexiteit van zijn werk en vertrekken we van het eenvoudige plaatje: acht emoties. Ik kijk naar twee emoties die elk op hun eigen manier invloed hebben in hoe je beslissingen neemt: vreugde en angst.
Nog even kort: vreugde kan je, zeer simplistisch beschouwen als een goed gevoel. Beslissingen die je maakt uit vreugde gaan vaak creatief, actiegericht en constructief zijn, alsof je probeert nieuwe deuren te openen.
Angst kan je, opnieuw simplistisch, beschouwen als een slecht gevoel. Angst maakt je klaar om te vluchten, jezelf te beschermen en te overleven. De beslissingen die je uit angst neemt gaan over slechte uitkomsten vermijden, alsof je probeert zoveel mogelijk deuren te sluiten.
Opgroeien en opvoeding
Als kind kreeg ik van mijn ouders en leerkrachten vaak volgende zinnen te horen:
- ‘Kijk links en rechts voor je de straat oversteekt.’
- ‘Niet in het donker buiten spelen.’
- ‘Niet op je kast klimmen.’
Ze hebben hun effect niet gemist. Ik ben nooit van mijn kast gevallen, en tot op heden nog niet door een auto geraakt bij het oversteken van de straat. Als tiener en jongvolwassene kreeg ik nog meer vergelijkbare zinnen te horen.
- ‘Ga verder studeren, zodat je een goede job hebt later.’
- ‘Maak je huiswerk af.’
- ‘Zorg dat je geen herexamens hebt.’
Op de een of andere manier hebben ook die zinnen hun effect niet gemist. Ik heb twee diploma’s gehaald en had een degelijke job bij een verzekeringsmakelaar. En ben jaren ongelukkig geweest voor ik uiteindelijk in burnout viel. Ondertussen ben ik coach en begeleid ik mensen onder andere met hun burnout herstel. Quasi allemaal komen ze met hetzelfde verhaal de ruimte binnen.
‘Alles gaat goed, maar ik ben niet gelukkig.’
Kiezen uit angst
Tijdens begeleidingen komt het thema van angst bijna altijd terug.
‘Waarom ben je aan het doctoreren?’
‘Omdat ik dan vier jaar betaald kan verder studeren.’
‘Waarom ben je rechten gaan studeren?’
‘Omdat je als advocaat veel geld verdient.’
‘Waarom ben je informatica gaan doen?’
‘Omdat die overal aan werk geraken.’
De angst om zonder werk – en het bijhorende geld – te vallen is diep ingeworteld in de Westerse wereld, en niet zonder reden. Je hebt geld nodig om te overleven in onze maatschappij en je komt snel in de problemen als je er niet genoeg van hebt.
Het gevolg is dat we eerst beslissingen nemen uit angst, gevolgd door zoeken naar vreugde. Ik hoor meer dan eens het volgende verhaal:
‘Ja, ik kijk uit naar de zomer, ik ga drie weken naar Griekenland. Eindelijk eens uitrusten van het drukke jaar. Daarna kan ik het wel terug aan om naar het bureau te rijden.’
‘Rij je nu niet graag naar je bureau?’
‘Wie rijdt er nu wel graag naar het bureau?’
De angst die je drijft naar financiële veiligheid lijkt altijd verbonden te zijn aan uitputting en nood aan herstel. De tijd en rust die je ‘s avonds en in het weekend hebt is daar niet voldoende voor, dus je kijkt uit naar je verlof. Je kijkt uit naar rust. Je kijkt uit naar een afwezigheid van alles en leegte zodat je je batterijen eindelijk weer kan opladen.
Kiezen uit vreugde
Aan de andere kant vind je keuzes uit vreugde.
‘Ja ik kijk uit naar de zomer, ik ga naar het zuiden van Frankrijk om een achterneef te bezoeken die daar bijenkasten heeft staan. Ik heb een cursus gevolgd en denk eraan om zelf ook te beginnen.’
‘Deze zomer gaan we met het gezin naar de Pyreneeën. We logeren in verschillende herbergen naast wandelroutes en gaan veertien dagen rondtrekken daar.’
Het laatste voorbeeld komt van één van mijn voormalige collega’s in verzekeringen. Een zeer aimabele en hardwerkende man. Hij haalt – nog altijd denk ik – voldoening uit zijn werk en geniet daarbuiten van waar hij van houdt. Of het atletiektraining is of wandelvakanties, hij vult zijn vrije tijd met positieve keuzes. Om aan te tonen dat je ook gelukkig kan zijn in verzekeringen, voor zij die daaraan twijfelen.
Evenwicht tussen angst en vreugde
Angst gaat nooit verdwijnen, en maar goed ook. Het is een gezonde reflex om links en rechts te kijken als je de straat oversteekt en daardoor niet omvergereden wordt. Maar wanneer is de laatste keer dat jij aan het einde van de dag dacht:
‘Yes, ik ben vandaag vijf straten overgestoken en ben niet omvergereden!’
Negatieve keuzes zijn belangrijk om slechte uitkomsten te vermijden en kunnen je heel wat ongeluk besparen. Soms kunnen ze zich zelfs vermommen en je ook nog eens vreugde bezorgen. Elke maand je loon gestort zien worden zal je wel blij maken, zeker als je vakantiegeld erbij zit. De valkuil is dat je dat kleine stukje vreugde ziet en denkt:
‘Ja, dat is het dan. Hiermee kan ik misschien zelfs eens naar Griekenland.’
Positieve keuzes vragen een heel andere insteek. Je kiest voor vreugde, je kiest voor wat je als kind altijd al wou doen, als tiener nog niet kon of als volwassene nooit durfde te doen. Als kind wou je misschien brandweerman worden, of politieagent of astronaut. Die laatste is wel bijzonder ambitieus, maar brandweerman of politieagent is niet onmogelijk. Maar je ouders of je leerkrachten stimuleren dat vaak niet.
‘Dat is zwaar werk, studeer maar zodat je iets makkelijker kan doen, dat ook meer geld verdient.’
Als iedereen zo dacht dan was ons land misschien allang platgebrand en leeggeplunderd.
Doorheen de jaren – van het Eudaemonia van Aristoteles tot het PERMA-model van Seligman – heeft de psychologie de waarde van positieve keuzes onderzocht en bevestigd. Welzijn op de lange termijn vraagt niet alleen een vlucht van het slechte, maar meer nog een zoektocht naar het goede.
Het hoeft ook niet om een carrièreswitch te gaan in positieve keuzes.
‘Al jaren wil ik blogs beginnen schrijven over al mijn kennis en ervaring, maar ik heb nooit de stap durven zetten.’
Aan het woord is een 57-jarige man die een zeer complex beroep uitoefende in verband met subsidies voor grote projecten in Vlaanderen. Een techneut die zijn hele leven lang gedaan had wat nodig was, maar altijd dat onvervulde verlangen met zich meedroeg. Ik had het genoegen om tijdens een coaching opleiding enkele sessies met hem te doen over het onderwerp. Aan het einde van de opleiding dacht ik, ‘ik hoop dat hij er iets mee doet. Dat hij voor één keer een positieve keuze maakt.’
Enkele maanden later krijg ik een mailtje: ‘Ingeschreven voor de cursus. Bedankt voor het duwtje.’
Hij leek er oprecht gelukkig mee.
De rol van een helper
Theorie brengt je maar tot een bepaald punt natuurlijk. Het is gemakkelijk om te zeggen: ‘volg je hart, alles komt goed.’ Het is ook niet waar. Je hebt geen zekerheid dat het allemaal goed komt. Voorgaand voorbeeld toont je wat een coach kan doen, en maar al te vaak heb je hulp nodig om je eerste positieve keuzes te maken. Of het die achterneef is die bijen houdt, een coach die je helpt en bijstaat of een schrijver die je een cursus geeft, ze kunnen allemaal het verschil maken.
Wil je beginnen met positieve keuzes maken maar zit je vast? Twijfel je of het überhaupt mogelijk is? Je bent zeker niet alleen. Bij Nest Coaching is het één van de fundamentele aspecten waar ik rond werk. Het gaat niet alleen om beseffen wat je wil, het gaat om heel praktisch en inhoudelijk te kijken hoe je dat kan bereiken.
Genoeg gelezen. Inzicht is één ding, actie is een ander. Bekijk gerust mijn coaching-aanbod en zet die eerste stap. De beste versie van jezelf vind je niet in angst, maar in vreugde.
Stap voor stap, je bent waardevol,
C